تئوری های بیوشیمیایی و ژنتیکی فرایند پیری

چکیده: پیری، نتیجۀ تجمع پیشروندۀ تغییرات مختلف در بدن می باشد که با گذشت زمان، با کاهش تدریجی کارایی بسیاری از اعمال فیزیولوژیک نرمال و ظرفیت حفظ هموستاز، همراه بوده و باعث افزایش احتمال بیماری و مرگ افراد می گردد. محققان، برای درک فرایندهای پیری، افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی ، آزمایشات مختلف بویژه بر روی مدل های حیوانی انجام داده و بر اساس آنها، بیش از 300 تئوری مرتبط با پیری را مطرح نموده اند که تا حدی با هم همپوشانی دارند. در این مقاله، سعی شده است که به بعضی از مهمترین این تئوری ها و با تمرکز بیشتر به تئوری اپی ژنتیک پیری پرداخته شود. دو تا از شاخص ترین تئوری های بیوشیمیایی پیری، تئوری های رادیکال آزاد و میتوکندری هستند. با توجه به اینکه پیری نرمال، نتیجۀ تعادل بین آسیب و ترمیم است، در این تئوری ها، شناخت استرس اکسیداتیو مرتبط با آسیب حاصل از گونه های فعال اکسیژن(ros)، مسیر سیگنالینگ پاسخ استرس و آنزیم های آنتی اکسیدانتی، حائز اهمیت می باشند. بر اساس تئوری های ژنتیکی پیری، رخداد پیری، حاصل برنامۀ ژنتیکی کنترل شدۀ تکامل و بلوغ است. ساعت میتوتیک پیری هم که بوسیلۀ تلومرها، عناصر ژنتیکی ضروری پایدارکنندۀ انتهای کروموزومی، راهنمایی می شود، قابل توجه می باشد. طول تلومرها که بعد از هر تقسیم سلولی کوتاه می شود، می تواند توسط موادغذایی مختلف و شرایط اپی ژنتیک تلومری تنظیم شود.علاوه بر این، روند پیری، نه فقط بوسیلۀ ژن ها و موتاسیون، بلکه همچنین بواسطۀ تأثیرات محیطی و اپی ژنتیکی بخصوص در نیمۀ دوم زندگی، تحت تأثیر قرار می گیرد. تغییرات اپی ژنتیکی، شامل تغییرات در بیان ژن بدون تغییر در ترادف dnaمی باشند. اهمیت عملکردی و بیولوژیکی تغییرات اپی ژنتیکی در طی فرایند پیری، با فقدان گلوبال متیلاسیون dna، تغییرات هیستونی و هیپرمتیلاسیون پروموتور ژن ها، همراه می باشد. جهت دستیابی به رویای بشر به زندگی طولانی تر و سالم تر، دستکاری رژیم غذایی با استفاده از مکمل ها و آنتی اکسیدانت ها، درک نقش کلیدی محدودیت کالری در افزایش طول عمر بواسطۀ فعالیت پروتئین sirtuin، تمرینات ورزشی و شناخت عوامل محیطی تاًثیر گذار بر تغییرات اپی ژنتیکی در فرایند پیری، از ضروری ترین موضوعات تحقیقاتی در قرن 21، می باشد.